Data 10 shtator është vendosur si Dita Botërore e Parandalimit të Vetëvrasjes.
Vetëvrasja është një fjalë e “përshpëritur”, e papërshtatshme për një shoqëri të sjellshme. Familja dhe miqtë shpesh pretendojnë që nuk e dëgjojnë këtë fjalë të frikshme kur shqiptohet me zë të lartë. Kjo pasi vetëvrasja është një temë tabu që nuk stigmatizon vetëm viktimën por edhe të mbijetuarit gjithashtu.
Vetëvrasjet vijnë kryesisht për shkak të problemeve të natyrës psikologjike, depresioni është ai që sjell numrin më të madh të tyre.
Por vetë depresioni është produkt i një shoqërie që nuk i zgjidh problemet dhe që i vendos egërsisht nën presion individët.
Ky fenomen sot mund të parandalohet, gjithkush nga ne mund të kontribuoj sado pak në identifikimin apo këshillimin drejt personave ekspert të fushës të shëndetit mendor. Një nga shkaqet që vlen të përmendet është vetmia, si një nga temat që sot flitet më pak në vendin tonë, kjo për shkak të një krenarie të tepruar, herë prej stepjes moskuptimit apo frikës, sigurisht edhe një neglizhence të theksuar, për sëmundje të ndryshme mendore, që mund të kurohen në fazat e para qa kaluar në akte fatale.
Më poshtë janë të renditura disa nga simptoma të shëndetit mendor që shfaq një individ, simptoma të tilla si:
- Luhatja e humorit
- Ndihen shpesh të pa motivuar
- Humbja e qëllimit për të jetuar
- Abuzimi me substanca narkotike apo alkool
- Distanca nga miqtë dhe familjarët
- Shfaqin sjellje agresive apo kanë dëshirë për tu hakmarrë
- Mendojnë shpesh për vdekjen dhe bien pre e tentativës për vetëvrasje
Shqipëria ka numrin më të ulët të vetëvrasjeve në rajon megjithëse nr. është në rritje nga viti në vit. Mbeten disa arsye themelore si shkak për kryerjen vetëvrasjes të tilla si: varfëria, depresioni, brengat e dashurisë, mos gjetja zgjidhje për situata të caktuara etj. Më poshtë kemi të paraqitur në grafikë shkaqet e vdekshmërisë deri ku shikojmë që vetëvrasja renditët në vendin e tretë sipas statistikave të vitit 2015/2017, si dhe statistikat nga INSTAT për nr. e personave te vetëvrarë për vitin 2019.
Vetëvrasjet janë rritur në mënyrë sistematike dy vitet e fundit, duke arritur në 216 persona më 2019 ose 2,3 për qind më shumë në raport me një vit më parë. Sipas të dhënave të INSTAT të përpunuara nga Monitor numri i personave të vetëvrare arriti në 7,5 për 100 mijë banorë nga 5,4 që ishte në vitin 2016. Numrin më të lartë të vetëvrasjeve e kanë burrat, por vihet një rritje e fenomenit edhe tek gratë me 14 për qind më 2019. Më te ekspozuar ndaj vetëvrasjeve ishte grup-mosha 55-69 vjeç me 28 për qind të totalit të vetëvrasjeve, ndërsa Gjirokastra është qarku me numrin më të lartë në raport me popullsinë.
- Epidemiologjia globale e vetëvrasjes dhe përpjekjet për vetëvrasje
Rreth 804 000 vdekje vetëvrasëse ndodhën në të gjithë botën në 2012, që përfaqëson një standard vjetor global të moshës shkalla e vetëvrasjeve prej 11.4 për 100 000 popullsi (15.0 për meshkujt dhe 8.0 për femrat). Vetëvrasja është çështje e ndjeshme, dhe madje edhe e paligjshme në disa vende. Në vendet me regjistrim të mirë jetësor të dhëna, vetëvrasja shpesh mund të klasifikohet si një aksident ose një tjetër shkak i vdekjes. Regjistrimi i një vetëvrasjeje është i komplikuar, procedura që përfshin disa autoritete të ndryshme, shpesh përfshirë zbatimin e ligjit. Në disa vende regjistrimi i vdekjeve/ vetëvrasjet vdesin të pa numëruara.
Në vendet më të pasura, tre herë më shumë burra vdesin nga vetëvrasja sesa gratë. Në vendet me të ardhura të ulëta dhe të mesme, Raporti mashkull-femër është shumë më i ulët, nga 1.5 burra në secilin grua Globalisht, vetëvrasjet përbëjnë 50% të gjitha të dhunuarve vdekjet te burrat dhe 71% te gratë. Në lidhje me moshën, nivelet e vetëvrasjeve janë më të larta në personat e moshës 70 vjeç ose më shumë si për burrat ashtu edhe për gratë në pothuajse të gjitha rajonet e botës.
Në disa vende, nivelet e vetëvrasjeve janë më të larta në mesin e të rinjve, dhe globalisht vetëvrasja është shkaku i dytë kryesor i vdekjeve në 15−29 vjeçare. Gëlltitje e pesticideve, dhe vrasja me armët e zjarrit janë ndër metodat më të zakonshme të vetëvrasjes globalisht.
Burimi: World Health Organization (Who)
- Statistika globale
- Afërsisht 800.000 njerëz vdesin çdo vit për shkak të vetëvrasjes. Çdo 40 sekonda në botë vetëvritet një individ.
- Numri i tentativave është shumë më i lartë.
- Tentativa për vetëvrasje konsiderohet një faktor rreziku shumë i lartë.
- Vetëvrasja përbën shkakun e dytë të vdekjes ndërmjet individëve 15-29 vjeç dhe shkakun e tretë të vdekjeve për individët 15-44 vjeç.
- Në nivel global, 78% e vetëvrasjeve ndodhin në vendet me të ardhura të ulëta ose të mesme.
OBSH e njeh vetëvrasjen si një përparësi të shëndetit publik. Raporti i parë i OBSH-së Botërore i Vetëvrasjes “Parandalimi i vetëvrasjes: një domosdoshmëri globale”, botuar në 2014, synon të rrisë ndërgjegjësimin për rëndësinë e shëndetit publik të vetëvrasjeve dhe përpjekjeve të vetëvrasjes dhe ta bëjë parandalimin e vetëvrasjes një përparësi të lartë në agjendën globale të shëndetit publik.
Burimi: OBSH
Vetëvrasja nuk bën dallim. Individët e çdo race, edukate, gjinie , moshe, statusi socio-ekonomik dhe etnik janë të aftë për sjellje vete shkatërruese. Kushtojini vëmendje asaj që thotë dhe bën një individi.
Ky fenomen, shpesh buron nga një ndjenjë e thellë e pashpresë ndaj dëgjoni dhe ofroni mbështetje emocionale, mund të jetë shumë e dobishme prania juaj për një person që tenton vetëvrasjen.
E ardhmja jonë varet nga vendimet që marrim sot!
Duaj veten, duaj jetën!